Wintertijd vs. Zomertijd

Binnenkort gaan we mogen of moeten kiezen, maar wat kiezen we dan? Bij deze wat achtergrond informatie.

Jan Bruyninckx Profile Pic

door JAN BRUYNINCKX

Een thema dat al vrij actueel is en nog actueler zal worden is de keuze tussen zomertijd of wintertijd. De mogelijkheid bestaat dat we binnenkort mogen stemmen over naar welke tijd wij verkiezen over te schakelen, maar weten we wat dat precies inhoudt? Als je een populariteitspoll zou houden tussen zomer en winter, denk ik dat we het antwoord al weten. Zou hierdoor de keuze tussen zomer- en wintertijd niet een beetje bias zijn? Een stemming die toch wel wat gevolgen heeft, vraagt om wat fundering.

Leven volgens het ritme van de zon!

Zonnetijd?

Voor 1892 had iedere stad zijn eigen tijd, aangezien de mens gebruik maakte van zonnewijzers.

Dit is echt leven volgens het ritme van de zon. Om 12u staat de zon op zijn hoogste punt en voor ons is dat in het zuiden, of beter stond…

Dit was natuurlijk niet heel praktisch, dus in in 1892 kwam er een wet die de tijd voor heel België gelijk maakte. De aarde werd verdeeld in 24 tijdzones van telkens 1 uur. Om 12u ’s middags staat de zon pal in het midden van deze tijdzone, in elke tijdzone. De eerste tijdzone die bepaald werd, was die van Greenwich. Deze werd GMT +0u (Greenwich Mean Time), dat is theoretisch ook de tijdzone waar België in ligt. GMT is ongeveer hetzelfde als UCT (Universal Coordinated Time), gebaseerd op internationale atoomtijd. De lijnen van de tijdzones kruisen door landen, maar zullen verlegd worden om de landsgrenzen te volgen.

Zoals je kan zien, liggen wij helemaal in het GMT +0u gedeelte en hebben ze die tijd ook aangenomen.

Dan waren er de twee grote oorlogen. Alle bezette gebieden moesten verplicht de Duitse tijd gebruiken nl. GMT +1u. Dat werd vanaf dan onze nieuwe standaardtijd. Na de oorlog heeft niemand zich de vraag gesteld om deze terug te zetten naar de oorspronkelijke ‘juiste’ tijd. 

We adopted the German time.

The waste of daylight

Een Amerikaans geleerde schreef ooit een satirisch artikel over “The waste of daylight”. Op een zomerochtend werd hij wakker om 6 uur ’s morgens en de zon scheen al, heel hard zelfs, verspilling dus! Dit artikel was humoristisch bedoeld, maar toch zou er gevolg aan gegeven worden. Tijdens de grote oorlogen werd een nieuwe regel toegepast en in 1977 heeft de Belgische overheid beslist om het zo te houden. Tussen april en oktober zouden we de klok een uur vooruit zetten om zo per dag ‘langer’ zonlicht te hebben. Evenveel natuurlijk, het hangt er van af wanneer je aan je dag begint. In deze periode zouden we dus tijdelijk verschuiven naar GMT +2u. Oorspronkelijk was de reden hiervoor energiebesparing, zo zouden ‘s avonds de lampen minder lang moeten branden. Uit studies blijkt dat die reden niet meer van toepassing is.

Als het op tijd aankomt, zitten we met GMT +1u dus al uit onze comfortzone, maar gaan we er in de zomer nog eens een uur bijdoen!

Als we dit beslissen en de Benelux met Duitsland naar zomertijd gaat, zou bovenstaande kaart er dus zo uit zien.

Uiteraard zitten Polen, Hongarije, Zwitserland, Italië,… in hetzelfde schuitje en maken zij hopelijk ook een wijze beslissing.

In 2013 kwam er een voorstel in het Spaans parlement om hun tijd terug te wijzigen naar de tijd van de zone waar ze toe behoren. In 2016 werd dat plan herhaald, maar tot op heden hebben ze nog niets gewijzigd.

Zijn er dan nog landen zoals België waar de tijd niet ‘correct’ is?

Natuurlijk, Google engineer Stefano Maggiolo creëerde een map die het verschil toont tussen de zonnetijd en GMT. Deze map maakte hij na een trip naar Spanje, waar hij zo overdonderd was van het feit dat de zon er zo ‘laat’ opkwam t.o.v. andere landen in dezelfde tijdzone.

  • Märket, een klein eilandje, waar de ene helft Fins is en de andere Zweeds. Maar de Finse vuurtoren werd gebouwd op het Zweeds stuk. Dus hebben ze ook maar de tijdzone hier rond laten lopen.
  • Argentinië heeft al verschillende malen hun tijdzone gewijzigd van GMT +4u naar +3u en zelfs naar +2u, maar heeft uiteindelijk toch beslist om op GMT +3u te kiezen.
  • In theorie zou Antartica 24 tijdzones moeten hebben, maar in praktijk zien we dat ze er 10 hebben, gebonden aan regio’s.

Concreet

Hoe zouden onze dagen er dan uitzien in zomer- en wintertijd? Deze grafieken tonen die 2 keuzes. 

Andere Weetjes

  • China, het derde grootste land ter wereld, covert 5 tijdzones, maar heeft toch beslist om er 1 te kiezen. Zo komt de zon in sommige delen pas op rond half 12.
  • Sommige landen gebruiken zelfs halve uren, maar Nepal gaat nog een stapje verder, zij zitten in GMT +5.45u
  • Rusland genoot ook van die extra uren zon ‘s avonds, maar draaide de klok toch terug. ’s Morgens gebeurden er veel meer auto-ongelukken.
  • Spanje wordt vaak gebruikt als voorbeeld van foute tijdzone. De reden waarom wereldwijd geweten is dat Spanjaarden laat eten, komt dus enkel door dat hun tijdzone zo fout is.
  • Leven volgens het ritme van de zon of volgens onze biologische klok, zou beter zijn voor de gezondheid.

Als je't mij vraagt?

Onze wintertijd is fout, het is maar of we dat erg vinden of niet. We zouden eerder moeten denken aan de keuze om terug naar GMT +0u te gaan, maar dat is zelfs de vraag niet. De keuze die nu op tafel ligt, is +1 of +2. Het probleem is natuurlijk dat wij ons leven en alle organisaties hier al op hebben afgestemd, bijvoorbeeld het beginuur van scholen. Los van wat we gewoon zijn of wat we willen, zou ik naar het ‘meest natuurlijke’ durven gaan en dat is +1. Mocht de keuze bestaan om naar +0 te gaan, zou ik zelfs dat overwegen, maar die verandering is waarschijnlijk te groot en daar kunnen we niet altijd goed mee om.

Als je’t mij vraag, naar GMT +0, leven op het ritme van de zon en de natuur! Maar in deze discussie –> WINTERTIJD

Bronnen die werden gebruikt ter inspiratie:
  • NPO3, 28 oktober 2018, Zondag met Lubach aflevering 7, Geraadpleegd in november, https://www.vpro.nl/zondag-met-lubach/kijk/afleveringen/seizoen-9/aflevering-7.html
  • Belga, 27 oktober 2018, Zomertijd of wintertijd? Sterrenwacht zet de feiten op een rij, Geraadpleegd in november 2018 https://www.hln.be/wetenschap-planeet/zomertijd-of-wintertijd-sterrenwacht-zet-de-feiten-op-een-rij~af09637f/
  • Hln, 31 augustus 2018, Iedereen wil winter- en zomertijd afschaffen, maar hoe zou dat er nu juist uitzien?, Geraadpleegd in november 2018, https://www.hln.be/wetenschap-planeet/iedereen-wil-winter-en-zomertijd-afschaffen-maar-hoe-zou-dat-er-nu-juist-uitzien~a835f3e2/